• Priorytety polityki rządu i ich wpływ na finanse publiczne są zawarte w „Programie konwergencji. Aktualizacja 2017", który stanowi główną część WPFP na lata 2017-2020.
• Program przewiduje m.in. 3,9 proc. wzrost PKB w 2020 r. i ograniczenie deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych do 1,2 proc. PKB w 2020 r.
• Finansowanie systemowych zmian wskazanych w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.) będzie realizowane przy zapewnieniu stabilności finansów publicznych.

Rada Ministrów 25 kwietnia 2017 r. podjęła uchwałę o przyjęciu Wieloletniego Planu Finansowego Państwa na lata 2017-2020. Wchodzący w skład planu „Program konwergencji. Aktualizacja 2017" zakłada, że inkluzywny (tj. sprzyjający włączeniu społecznemu) wzrost gospodarczy będzie wspierany przez politykę budżetową w ramach ograniczeń, które wynikają z prawa krajowego i unijnego.

Założenia makroekonomiczne: wyższe PKB, niższe bezrobocie

Program przewiduje wzrost realnego tempa wzrostu gospodarczego w Polsce do poziomu 3,9 proc. w 2020 r., przede wszystkim w oparciu o popyt konsumpcyjny gospodarstw domowych i przy istotnym wzroście udziału inwestycji w tworzeniu PKB. Wzrost ten będzie związany z przyśpieszeniem w wydawaniu środków unijnych z perspektywy finansowej 2014-20.
Prognozuje się, że po okresie deflacji w latach 2015-2016, od 2017 r. średnioroczne zmiany inflacji będą stopniowo podążać w kierunku celu wyznaczonego przez NBP. I tak średnioroczny wskaźnik inflacji w 2017 r. powinien ukształtować się na poziomie 1,8 proc., by w latach 2018-19 wynieść po 2,3 proc. i w 2020 r. osiągnąć poziom 2,5 proc.
Według założeń programu w 2017 r. stopa bezrobocia spadnie do 5,7 proc. z 6,2 proc. w 2016 r. i będzie się zmniejszać do rekordowo niskiego poziomu 4,0 proc. w 2020 r. Przewidywane nominalne tempo wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej będzie się zwiększać do 5,3 proc. w 2020 r.

 

Program bezpieczny dla finansów publicznych

Kluczowe – z perspektywy prognozy fiskalnej – parametry makroekonomiczne są zbieżne z prognozami rynkowymi i nie powodują ryzyka dla finansów publicznych. Przyjęta w programie prognoza wskaźnika CPI (inflacji) w latach 2017-2019 jest średnio o 0,1 pkt. proc. niższa niż przedstawiona przez Reuters w kwietniu br. (odpowiednio: 2,0 proc., 2,0 proc. i 2,5 proc.). W przypadku prognozy realnego PKB prognoza zawarta w programie na 2017 r. jest bardziej konserwatywna niż NBP (program: 3,6 proc., NBP: 3,7 proc.), zaś na lata 2018-2020 bardziej optymistyczna. Należy jednak zauważyć, że po pierwsze dobre wyniki produkcji przemysłowej i sprzedaży detalicznej napawają optymizmem w zakresie wzrostu w tym roku i skutkują ostatnio korektami w górę oczekiwań rynkowych, dotyczących wzrostu PKB. Po drugie, z punktu widzenia ryzyka dla finansów publicznych ważniejsza jest struktura wzrostu PKB. Prognoza zawarta w programie w zakresie najważniejszych indykatorów bazy podatkowej, tj. konsumpcji prywatnej oraz funduszu wynagrodzeń, jest zaś zbliżona do prognoz NBP i innych ośrodków.

Wynik i dług sektora instytucji rządowych i samorządowych

Szacuje się, że deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2017 r. wyniesie 2,9 proc. PKB, a w kolejnych latach będzie się stopniowo obniżać. Wyniesie 2,5 proc. PKB w 2018 r., 2,0 proc. PKB w 2019 r. i 1,2 proc. PKB w 2020 r. Deficyt strukturalny (tj. deficyt nominalny oczyszczony o wpływ cyklu koniunkturalnego) zostanie ograniczony do 1,2 proc. PKB w 2020 r., a średniookresowy cel budżetowy (wynoszący minus 1,0 proc. PKB) zostanie osiągnięty rok później.
Zarządzanie długiem będzie się odbywało w warunkach stopniowego ograniczania deficytu oraz niepewności na rynkach finansowych. Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2017 r. szacuje się na 55,3 proc. PKB, a w kolejnych latach przewidywany jest spadek zadłużenia do poziomu 54,8 proc. PKB w 2018 r., 54,0 proc. PKB w 2019 r. i 52,1 proc. PKB w 2020 r.

Przedstawiona w programie prognoza ścieżki fiskalnej ma ostrożny charakter. Po pierwsze, w okresie 2018-20 zakłada pełną realizację limitów wydatków budżetu państwa, które wynikają ze stabilizującej reguły wydatkowej, podczas gdy w poprzednich aktualizacjach programu przyjmowano standardowe niewykonanie tych wydatków. Po drugie, w prognozie długu publicznego założono stały kurs walutowy, zaś w poprzednich aktualizacjach programu przyjmowano aprecjację złotego, która powodowała niższy poziom zagranicznej części długu.

Realizacja rekomendacji ECOFIN

W opinii z 12 lipca 2016 r. Rada ECOFIN zaleciła Polsce:

•  ograniczenie deficytu strukturalnego po 0,5 pkt. proc. PKB w 2016 r. i 2017 r.,
• poprawę ściągalności dochodów podatkowych,
• wzmocnienie ram budżetowych, w tym ustanowienie niezależnej rady fiskalnej.

Polska realizuje wymogi dochodzenia do średniookresowego celu budżetowego (MTO). W 2015 r. dokonano większego niż wymagane przez prawo UE wysiłku fiskalnego, mierzonego poprawą wyniku strukturalnego i przestrzeganiem benchmarku wydatkowego (tj. zalecanego przez UE tempa wzrostu wydatków). W 2016 r. tempo dochodzenia do MTO uległo nieznacznemu zmniejszeniu, jednak benchmark wydatkowy pozostawał spełniony.
Według wstępnych szacunków dotychczasowe działania, zmierzające do zwiększenia dochodów w 2016 r., pozwoliły na ograniczenie luki w podatku VAT o 1,6 pkt. proc. (z 23,5 proc. VTTL w 2015 r. do 21,9 proc. w 2016 r., gdzie VTTL to procent potencjalnych wpływów z VAT).
W programie przedstawiono kolejny pakiet działań, które uszczelnią system podatkowy w latach 2017-2018. Ograniczenie luki w VAT, co stanowi jeden z głównych celów Krajowej Administracji Skarbowej, umożliwią w szczególności:

•  analizator JPK, tj. system teleinformatyczny wspierający wykrywanie faktur dokumentujących czynności fikcyjne,
• wdrożenie systemu teleinformatycznego i mechanizmu analizy ryzyka, dotyczącego wykorzystywania banków i SKOK do działań przestępczych w zakresie wyłudzeń skarbowych w podatku VAT,
• wprowadzenie tzw. modelu podzielonej płatności (split payment).

Skutki finansowe (w ujęciu skumulowanym) działań uszczelniających system podatkowy w latach 2017-18 szacuje się na ok. 20 mld zł. Zakłada się, że w kolejnych latach działania te pozwolą na ograniczenie luki podatkowej o dalsze 10 mld zł.
Polskie ramy fiskalne obejmują system niezależnych instytucji fiskalnych o ugruntowanej pozycji i reputacji, w którym centralną rolę odgrywa Najwyższa Izba Kontroli. W ocenie Polski nie ma przesłanek ekonomicznych i prawnych, aby obecne instytucje fiskalne zastąpić nowo utworzoną radą fiskalną.

Cele głównych funkcji państwa wraz z miernikami stopnia ich realizacji

Druga część Wieloletniego Planu Finansowego Państwa prezentuje cele głównych funkcji państwa wraz z miernikami stopnia ich realizacji. Odzwierciedlają one podstawowe obszary działań (polityk) państwa i nawiązują do kluczowych priorytetów rozwojowych i kierunków polityki społeczno-gospodarczej, które są zdefiniowane w najważniejszych krajowych i unijnych dokumentach strategiczno-programowych.
Cele i mierniki przedstawiono z uwzględnieniem powiązań z planowanymi przedsięwzięciami, inicjatywami oraz zmianami, które mają wpłynąć na sprawność i efektywność państwa, konkurencyjność gospodarki oraz spójność społeczną i terytorialną.
„Program konwergencji. Aktualizacja 2017" do końca kwietnia zostanie przekazany Komisji Europejskiej oraz Radzie ECOFIN. Na podstawie analizy programu Rada ECOFIN wydaje zalecenia, dotyczące polityk gospodarczych państw członkowskich, które należy uwzględnić przy projektowaniu budżetu na kolejny rok.